Wykonanie rysunku w określonej skali z reguły nie jest wystarczające do dokładnego wykonania zaprojektowanego obiektu. Większość rysunków technicznych należy uzupełnić informacją o wymiarach obiektów, kątach, odległościach itp. Sposób nanoszenia informacji o wymiarach ustalają normy rysunku technicznego właściwe dla danej branży projektowej określając go terminem "wymiarowanie".
AlfaCAD oferuje użytkownikowi cztery podstawowe typy wymiarowania:
wymiarowanie liniowe zespolone
wymiarowanie średnicy
wymiarowanie promienia
wymiarowanie kąta
wymiarowanie długości łuku
Wymiarowanie można wykonać posługując się prymitywami graficznymi takimi jak linia, obszary trójkątne (ograniczniki linii wymiarowych w postaci grotów), koła (ograniczniki w postaci punktów) oraz tekst (wartość liczbowa wymiaru). AlfaCAD pozwala jednak na automatyczne generowanie bloków wymiarowych w oparciu o obliczone wartości danego wymiaru co kapitalnie skraca czas opracowania rysunku przy minimalnej pracochłonności.
Linia wymiarowa
Linia prosta lub łuk zakończona ogranicznikami w postaci ukośnych odcinków, grotów lub punktów wskazujących dany wymiar. Linia wymiarowa jest zawsze równoległa do zadanego kierunku wymiaru. Linie wymiarowe w postaci łuku są stosowane przy wymiarowaniu kątów i długości łuku.
Ograniczniki
Linie wymiarowe zakończone są ogranicznikami w postaci ukośnych odcinków, grotów lub punktów (wybór typu ograniczników zależy od użytkownika bądź uzależniony jest od typu wymiarowania; np. przy wymiarowaniu średnicy linia wymiarowa ograniczona jest grotami, przy wymiarowaniu promienia początek linii wymiarowej wskazującej punkt środkowy okręgu ograniczony jest punktem a końcowy - stykający się z łukiem - ograniczany jest grotem).
Ukośne odcinki rysowane są pod kątem 45° do linii wymiarowej. Długość ukośnego odcinka wynosi 4.24 mm (długość rzutu na oś X i Y wynosi 3 mm). Długość grota wynosi 2.5 mm a kąt rozwarcia ostrza grota wynosi 20°. Średnica punktów stanowiących ograniczniki wynosi 1 mm.
Linie pomocnicze
W przypadku gdy wymiary umieszczone są poza obrysem obiektu, konieczne jest posłużenie się pomocniczymi liniami wymiarowymi, prostopadłymi do linii wymiarowych. Linie pomocnicze mogą mieć dowolną długość, punkt początkowy linii może być automatycznie dociągany do konturu obiektu wymiarowanego.
Tekst wymiarowy
Tekst wymiarowy stanowi reprezentację liczbową danego wymiaru. Może być on rysowany czcionką o zadanej wysokości. Wartość liczbowa wymiaru może być przedstawiana z zadaną dokładnością.
Zmienne wymiarowania
Procedura wymiarowania bazuje na wartościach zmiennych systemowych które mogą być modyfikowane przez użytkownika w opcji /Zmienne/ menu pomocniczego /Wymiaruj/. Zmienne te obejmują:
kierunek wymiarowania
kolor linii wymiarowych
kolor tekstu bloku wymiarowego
wysokość tekstu bloku wymiarowego
wzór czcionki tekstu bloku wymiarowego
parametr pochylenia czcionki tekstu
dokładność wymiarowania
typ ograniczników (groty, ukośniki, punkty)
odległość
linii wymiarowej od obiektu
sposób
rysowania linii pomocniczych (linie o stałej długości lub linie
dociągane do konturu obiektu)
sposób rysowania tekstu (równolegle do linii wymiarowej lub poziomo)
Wartości zmiennych wymiarowania pamiętane są w bazie danych rysunku i przywracane w przypadku ponownej jego edycji.
Funkcja wymiarowania dostępna jest z poziomu menu głównego w opcji /Wymiarowanie/.
Po zainicjowaniu funkcji program
czeka na wskazanie przy pomocy celownika pierwszego punktu
wymiarowanego obiektu. Jednocześnie program udostępnia w menu
pomocniczym dodatkową opcję /Wymiaruj/
pozwalającą na właściwy dobór
zmiennych wymiarowania.
Przy wskazywaniu punktu można posłużyć
się procedurą lokalizacji punktu względem obiektu dostępną z poziomu
menu pomocniczego.
Jeżeli po naciśnięciu {LMB} lub {Enter} w oknie celownika zlokalizowana zostanie linia, program przyjmie domyślnie że realizowane jest wymiarowanie liniowe. Jeżeli aktywna jest opcja wymiarowania w kierunku poziomym, pionowym lub pod zadanym kątem do globalnego układu współrzędnych, rysowana jest pierwsza linia pomocnicza. Jeżeli aktywna jest opcja wymiarowania równoległego lub pod zadanym kątem do wskazanego kierunku, program oczekuje na wskazanie kolejnego punktu w celu określenia kierunku wymiarowania. Dwa pierwsze punkty sekwencji wymiarowania liniowego zespolonego determinują kierunek wymiarowania.
Jeżeli zamiast linii zlokalizowany zostanie w oknie celownika okrąg lub łuk, wymiarowanie liniowe zostanie przerwane a program zwymiaruje średnicę lub promień łuku, chyba że wskazanie okręgu lub łuku poprzedzi wywołanie funkcji pomocniczej lokalizacji punktu względem obiektu (pozwala to np. na określenie odległości pomiędzy końcami łuku itp.).
Jeżeli
wskazana została linia bez uprzedniego wywołania funkcji
lokalizacyjnej (oraz bez aktywnego trybu stałej lokalizacji punktu
względem obiektu) program w pierwszej kolejności poszukuje w oknie
celownika ewentualnego przecięcia
linii.
Jeżeli odszukany zostanie punkt przecięcia, zostanie on
potraktowany jako punkt wymiarowania. W innym przypadku program
poszukuje najbliższego końca wskazanej linii przyjmując ten punkt
jako punkt wymiarowania.
Przerwanie sekwencji wymiarowania liniowego zespolonego następuje po wyborze opcji /Nowy/ menu pomocniczego /Wymiaruj/ lub (łatwiej) po naciśnięciu klawisza {End}. Po zakończeniu sekwencji program oczekuje na wskazanie kolejnego punktu stanowiącego początek kolejnej sekwencji wymiarowania.
Jeżeli w oknie celownika zlokalizowany zostanie okrąg (dowolny punkt na łuku okręgu), w zależności od aktualnego trybu program zwymiaruje średnicę okręgu lub jego promień chyba, że wskazanie poprzedziło wywołanie funkcji lokalizacji punktu względem obiektu (np. centrum okręgu) co pozwala na ujęcie tego punktu w ciągu wymiarowania liniowego zespolonego.
Wyboru trybu wymiarowania okręgu (wymiarowanie średnicy lub promienia) dokonuje się w opcji /Okrąg/ menu pomocniczego /Wymiaruj/.
W obu trybach wymiarowania linia wymiarowa przechodzi przez punkt okręgu najbliższy środka celownika.
Jeżeli w oknie celownika zlokalizowany zostanie łuk (dowolny punkt łuku), w zależności od aktualnego trybu zwymiarowany zostanie promień lub długość łuku chyba że wskazanie poprzedziło wywołanie funkcji lokalizacji punktu względem obiektu, co pozwala na ujęcie trego punktu w ciągu wymiarowania liniowego zespolonego.
Wyboru trybu wymiarowania łuku (wymiarowanie promienia lub długości łuku) dokonuje się w opcji /Łuk/ menu pomocniczego /Wymiaruj/.
W trybie wymiarowania promienia, linia wymiarowa przechodzi przez punkt łuku najbliższy środka celownika.
W trybie wymiarowania długości łuku blok wymiarowy zbudowany jest z linii wymiarowej w postaci łuku ograniczonej grotami, linii pomocniczych na przedłużeniu których znajdują się punkty końcowe łuku, oraz tekstu wymiarowego kreślonego poziomo lub stycznie do łuku w jego punkcie środkowym.
W celu zwymiarowania kąta, należy w opcji /Kierunek/ menu pomocniczego /Wymiaruj/ wybrać opcję /<)/ . W trybie wymiarowania kąta program oczekuje na wskazanie trzech punktów definiujących kąt wewnętrzny.
Linia wymiarowa w postaci łuku o promieniu równym wartości zadanej w opcji /[J] odsunięcie linii/ zmiennych wymiarowania, zakończona jest ogranicznikami w postaci grotów.
Tekst wymiarowy umieszczany jest stycznie do linii wymiarowej w środku długości łuku, lub poziomo (w zależności od wartości zmiennej /[K] kierunek tekstu/ ).
W celu przywrócenia trybu wymiarowania liniowego zespolonego oraz wymiarowania średnicy lub łuku, należy wybrać jedną z pozostałych dopcji menu /Kierunek/.
Jeżeli w oknie celownika zlokalizowana zostanie linia wymiarowa dowolnego bloku wymiarowego (utworzonego w dowolnej sekwencji wymiarowania liniowego, wymiarowania promienia, średnicy lub długości łuku) procedura zostanie przełączona w tryb edycji bloku wymiarowego. W trybie tym cały blok wymiarowy może być przesuwany równolegle łącznie z liniami pomocniczymi oraz tekstem. Przemieszczenie bloku wymiarowego przy pomocy ruchu horyzontalnego lub wertykalnego myszki bądź klawiszy obsługi kursora następuje aż do chwili naciśnięcia klawisza {LMB} lub {Enter}.
Jeżeli w oknie celownika zlokalizowana zostanie linia pomocnicza dowolnego bloku wymiarowego, procedura zostanie przełączona w tryb edycji pozwalający na dowolne skracanie lub rozciąganie linii pomocniczej. Kierunek linii pomocniczej zostaje zachowany.
Jeżeli w oknie celownika zlokalizowany zostanie tekst opisujący wartość liczbową wymiaru (tzw. tekst wymiarowy), procedura wymiarowania przełączona zostanie w tryb edycji tekstu co pozwala na dowolne przesuwanie tekstu wymiarowego a po naciśnięciu klawisza {Tab} także zmiany wartości tekstowej.
Po zakończeniu edycji procedura powraca do standardowego trybu wymiarowania oczekując wskazania kolejnego punktu wymiarowego.
Linia wymiarowa może być wycięta (przy pomocy standardowej funkcji edycyjnej /Wytnij/ a tekst przesunięty do osi linii wymiarowej.
Edycję bloku wymiarowego można wykonywać również w trakcie wymiarowani liniowego zespolonego, co pozwala na korektę bloku wymiarowego już na etapie jego tworzenia (np. przesunięcia całego bloku wymiarowego gdy w trakcie wymiarowania okaże się to konieczne). Kolejne segmenty bloku wymiarowego będą współosiowe z przesuniętą linią wymiarową.
Blok wymiarowy może zostać rozbity (eksplodowany) przy pomocy funkcji blokowej /Rozbij/ a każdy element bloku wymiarowego może być modyfikowany niezależnie (w ten sposób można realizować wymiarowanie połówkowe itd.).
Jeżeli element bloku wymiarowego pokrywa się z innym obiektem bądź też istnieją przeszkody dla bezbłędnego wskazania elementu bloku wymiarowego w celu poddania go edycji, należy przy wskazaniu posłużyć się klawiszem {F10} zamiast {LMB} lub {Enter}. W tym przypadku priorytet poszukiwania obiektów w oknie celownika zostanie nadany elementom bloków wymiarowych.
Teksty bloków wymiarowych (wartości) podlegają funkcji edycyjnej /Edycja tekstu/ oraz /Zmień/ podobnie jak obiekty typu "Tekst".
Usuwanie bloku wymiarowego (lub wielu bloków) realizuje się w sposób ogólnie przyjęty dla innych obiektów i bloków.
Usuwanie ostatniego bloku wymiarowego (lub ostatniej sekwencji wymiarowania liniowego zespolonego) można wykonać też w trakcie wymiarowania (bez konieczności przerywania funkcji) poprzez wybór opcji /Usuń/ menu pomocniczego /Wymiaruj/ bądź (łatwiej) przez naciśnięcie klawisza {Del}.